Hàng mỹ nghệ từ sừng, móng bỏ đi của động vật thực tế đã quá quen thuộc. Sừng bò, sừng trâu thô làm nguyên liệu giá không quá cao, nhưng qua bàn tay tài hoa của người thợ, những cặp sừng có giá trị lên đến hàng chục triệu. Giá trị nằm ở công sức chế tác.

Tại xã Trung Chánh, huyện Hóc Môn có một làng nghề mỹ nghệ ngà sừng duy nhất của TP.HCM. Theo ông Bùi Văn Phú – nguyên Chi hội trưởng Chi hội ngành nghề ngà sừng xã Trung Chánh, làng nghề xương, sừng, móng này có từ trước năm 1975. Lúc đó, nhà nào cũng làm sừng, hàng làm không kịp giao. Chỉ từ năm 1985 – 1990, hàng không xuất khẩu được, nhiều người phải bỏ nghề. Tiếc một nghề truyền thống của cha ông để lại, một số người vẫn cố bám nghề và nghề đã không phụ người.

Để làm ra một mặt hàng, phải qua ít nhất 30 công đoạn, từ cắt phân đoạn, luộc, ép, đến réo thành khuôn, chà nhám, điêu khắc, đánh bóng… Mỗi công đoạn đều đòi hỏi người thợ phải khéo tay, tinh mắt, chỉ cần một sơ suất nhỏ là bị lỗi phải bỏ đi. Nguyên liệu phải được luộc trong dầu sôi cho mềm. Người thợ phải trực tiếp ngồi bên dầu sôi bỏng rát mặt, mùi dầu cộng thêm mùi hôi của sừng trâu, bò. Công đoạn luộc, ép sừng rất độc hại, bởi vậy nghề nào cũng lắm công phu.

Anh Hải, người con làng  sừng Đô Hai hiện sản xuất hàng sừng tại xã Tân Xuân nhớ lại, những năm 90, anh cũng hoang mang khi thấy nhiều người bỏ nghề, song anh và gia đình vẫn quyết tìm một hướng đi mới. Ngày ấy, sừng, móng chủ yếu làm lược chải đầu, trâm cài tóc… anh mạnh dạn đầu tư sản xuất các mặt hàng mỹ nghệ Acrylic phục vụ nhu cầu làm đẹp như: vòng đeo tay, bông tai, kẹp tóc…; các công cụ cho nghề trang điểm như: chụp máy sấy tóc; đến mặt hàng trang trí nội thất: chụp đèn, bảng quảng cáo… Làm ăn có uy tín, anh ký được những hợp đồng dài hạn với các công ty mỹ nghệ lớn ở Thủ Đức, Bình Dương, tạo công ăn việc làm cho sáu lao động tại địa phương. Cách đây 10 năm,  vợ chồng anh chị Vũ Thị Duyên – Đỗ Thế Vinh từ Bình Lục, tỉnh Hà Nam vào TP.HCM, không có cái nghề lận lưng, đi giúp việc cho một xưởng ngà sừng ở huyện Hóc Môn. Sau hai năm đổi công học nghề, đôi vợ chồng trẻ ra riêng, thuê một mảnh đất nhỏ ở xã Trung Chánh vừa ở, vừa làm nghề. Ban đầu chỉ là chế tác xương, sừng làm lược, trâm cài đầu, bông tai… rồi vợ ôm mẹt lên các chợ ở trung tâm thành phố bán. Không ngờ, hàng rất được chuộng, nhất là du khách nước ngoài. Rồi có nhiều người đặt hàng mỹ nghệ sừng theo yêu cầu, những đại lý hàng thủ công mỹ nghệ chợ Bến Thành, An Đông cũng trở thành mối của chị Duyên. Nhờ đó, hai vợ chồng dần ăn nên làm ra, thu nhập trung bình trên 10 triệu đ/tháng. Chị Duyên hồ hỡi: “Nhu cầu thị trường về hàng thủ công ngà sừng cao lắm, cung vẫn chưa đáp ứng đủ cầu”.Ngoài việc phục hồi nghề truyền thống, những người thợ mỹ nghệ ở xã Trung Chánh còn thành lập Chi hội ngành nghề ngà sừng, được Hội Nông dân và Nhà nước hỗ trợ cho vay vốn để mua sắm công cụ phục vụ sản xuất và làm ra những mặt hàng có giá trị xuất khẩu. Năm 2007, một doanh nghiệp Nhật Bản đã tìm đến chi hội, “bắc một chiếc cầu” để các nghệ nhân ở đây hợp tác với các doanh nghiệp Marubeni, Mitsu… sản xuất nhiều mặt hàng thủ công mỹ nghệ cung ứng cho thị trường.

Tất cả những gì lấp lánh không hẳn phải là vàng, và không phải tất cả đồ trang sức đều được được làm từ kim loại quý hoặc đá quý.

Một vài năm trước đây, bằng tình yêu nghề thủ công truyền thống châu Phi của Linda Lwanga đã dẫn cô đến quê hương của mình tại thủ đô Kampala của Uganda, từ bỏ nghề kỹ thuật điện ở Anh.

Vậy là các nhà thiết kế người Anh đã khai sinh nhãn hiệu Zanaa, một nhãn hiệu sang trọng sản xuất đồ trang sức cao cấp và các phụ kiện được làm từ nhiều loại vật liệu, bao gồm sừng bò, sừng trâu.

Trong nhiều thế kỷ trước,  giống bò ankole bản địa từ đông Phi được dùng để lấy sữa và thịt. Tuy nhiên, sau khi được giết mổ, những cặp sừng dài nổi bật của chúng thường bị bỏ đi – Lwanga nghĩ rằng đây là một cơ hội để kinh doanh bền vững.

“Nếu không sử dụng làm gì, sừng bò thường được mang đi tiêu hủy,”Lwanga nói.”Thông thường ở châu Phi chúng tôi thường mang đốt bỏ rác, rác thải của chúng tôi thường mang đi đốt và nó không thân thiện với môi trường, vì vậy tôi chỉ nghĩ đến việc thu thập nó và biến nó thành một cái gì đó thật đẹp.”

Từ vòng đeo sừng và vòng sừng sang trọng đển dây chuyền và bông tai bắt mắt, dòng sản phẩm đồ trang sức của Zanaa được bán cho khách hàng cao cấp tại Hoa Kỳ và Châu Âu. Lwanga nói rằng tất cả các sản phẩm được làm bằng tay bởi một nhóm nhỏ các nghệ nhân chuyên nghiệp tại địa phương.

“Zanaa có nghĩa là nguồn soi sáng, nguồn là châu Phi, nơi chúng tôi nguồn vật liệu đẹp sẵn có, một làng nghề thủ công tuyệt vời,”Lwanga nói.”Chúng tôi đang mất đi rất nhiều di sản của chúng tôi, văn hóa và nghệ nhân của chúng tôi, trong một nghĩa nào đó, là mất đi hi vọng,”cô cho biết thêm.”Vì vậy, chúng tôi đang cố gắng để có được nghề thủ công truyền thống và giữ gìn nó.”

Ngoài sản phẩm vòng sừng bò, vòng sừng trâu, Zanaa còn sử dụng nhiều vật liệu truyền thống khác trong việc thiết kế trang sức, trong đó có cả da nhập khẩu từ Ethiopia và hạt của Nam Phi.

Tuy nhiên, hoạt động kinh doanh từ Kampala đã không được mà không có vấn đề.

“Tôi sẽ nói kịp thời là thách thức lớn nhất,”Lwanga nói. ”Chúng tôi đang cố gắng để có được sản phẩm ra thị trường trong một khoảng thời gian ngắn và có thể cạnh tranh.”

Uganda, thường được mô tả như là”viên ngọc của châu Phi,”là một trong những quốc gia đẹp nhất của lục địa. Đất nước, tuy nhiên, cũng là một trong những người nghèo nhất của châu Phi – theo một báo cáo năm 2009 của Ngân hàng Thế giới, 38% dân số sống dưới mức nghèo khổ.

Đất nước này là một phần của COMESA, một khối thương mại của 19 quốc gia ở phía đông và miền nam châu Phi. Thỏa thuận thương mại tự do của nó được thiết kế để cho phép thương mại khu vực lưu thông dễ dàng giữa các nước thành viên.

Thương mại của Uganda trong COMESA là trị giá 1,2 tỷ USD mỗi năm, theo Bộ của đất nước của thương mại. Nhưng vận chuyển hàng hóa là một trong những vấn đề quan trọng do tắc nghẽn, và du lịch hàng không tốn kém.

Cho Zanaa, truy cập thông tin và sự hiểu biết như thế nào khối thương mại có thể có lợi các doanh nhân trẻ đã có vấn đề.

“Tôi đã phải đi trực tiếp đến Bộ Thương mại để tìm hiểu về các mức thuế ví dụ, làm thế nào để nhập khẩu,”giải thích Lwanga, người đã giao dịch với nhiều nước trong các giao dịch khối COMESA.”Vì vậy, nó đã được chủ động hơn, thực sự đi ra ngoài để tìm kiếm thông tin đó.”

Đặt doanh nghiệp trên bản đồ

Bộ Thương mại của Uganda nói nó biết hệ thống là xa hoàn hảo nhưng khẳng định nhiều đang được thực hiện để cải thiện sự sẵn có của thông tin cho các doanh nghiệp trong nước.

“Chúng tôi đã thúc đẩy các văn phòng thương mại huyện do một số các doanh nghiệp nhỏ và vừa được ra khỏi khu vực nông thôn,”Amelia Kyambadde, bộ trưởng thương mại, công nghiệp và hợp tác xã nói.”Vì vậy, các doanh nhân có thể tiếp cận họ và cung cấp cho họ thông tin về các tiêu chuẩn thị trường và tạo điều kiện cần thiết mà làng nghề cần.”

Mặc dù vẫn còn một công việc trong tiến trình, Lwanga nói rằng cô nhìn thấy tiềm năng cho tương lai của mình nếu quan hệ thương mại khu vực của Uganda tiếp tục phát triển, đặc biệt là khi nói đến phân phối sản phẩm của mình.

“Nó sẽ ảnh hưởng đến kinh doanh rất nhiều”, cô nói.”Nếu chúng ta có thể có được nhập khẩu và xuất khẩu các sản phẩm thông suốt và kịp thời, một cách hợp lý và hiểu biết những gì chúng ta có thể giảm thuế nhận được từ hoạt động kinh doanh trong một cách mà sẽ là tuyệt vời”, thêm Lwanga.”Nó sẽ đánh dấu quê hương chúng tôi trên bản đồ.”

Chiếc tẩu thuuốc được làm 100% từ nguyên liệu là sừng trâu với thiết kế đẹp mắt. Đây là món đồ vô cùng sang trọng và lạ mắt.

Tẩu thuốc sừng trắng chạm rồng

– 100% sừng trâu tự nhiên, khong sử dụng bất kỳ loại hóa chất nào, vì vạy nó không chỉ đảm bảo an toàn về sức khỏe mà còn tạo sự lôi cuốn và mang phong cách riêng cho người sử dụng.
– Với thiết kế tinh xảo, hoa văn đẹp tự nhiên hợp thời trang được làm bởi những nguời thợ thủ công co tay nghề cao.
– Với nhiều mẫu mã đa dạng, bạn có thể tha hồ lựa chọn để phù hợp với mình hơn.

Ngoài Australia, NewZealand, Madagascar và Nam Phi ra thì mọi nơi trên thế giới  đều có hươu nai. Hươu nai có 50 giống.

Hươu nai là loài ăn cây cỏ: rêu, hoặc cây cỏ dưới nước để sống. Hươu nai thường rất nhát, chúng chỉ dựa vào tốc độ chạy để giữ an toàn. Chúng thường kiếm ăn vào ban đêm.

Thị giác trong đêm của chúng rất tốt, thính giác và khứu giác cũng rất nhạy, có thể dễ dàng phát hiện nguy hiểm. Vóc dáng của các giống hươu nai chênh nhau rất nhiều, giống hươu nhỏ nhất cao có 30cm, trong khi hươu “lạc đà” cân nặng đến gần 500kg! Một đặc trưng chủ yếu của hươu nai là đôi sừng. Hầu như tất cả hươu nai đực đều có sừng, riêng tuần lộc cái ở châu Âu và Bắc Mỹ cũng có sừng. Sừng hươu nai khác với sừng trâu bò, không rỗng bên trong mà có kết cấu như tổ ong. Mùa xuân hàng năm hươu nai đực đều mọc một đôi sừng mới; Còn đến mùa đông. mùa giao phối đã qua thì đôi sừng này lại rụng. Có một số giống hươu nai sừng không phân nhánh. Còn một số giống hươu nai sừng phân nhánh, có khi tới 11 nhánh. Vì số nhánh thay đổi theo tuổi của hươu nai, cho nên các em có thể biết được tuổi của hươu nai theo nhánh trên sừng chúng.

Khi đầy một tuổi, trước trán con hươu nai mọc lên hai cục u. Hai cục u này gọi là “đốt gốc”, cục u đó không bao giờ rụng; mỗi năm, đến mùa xuân, sừng từ đốt gốc rụng xuống, còn sừng mới đến mùa hè lại mọc lên. Khi đầy 2 tuổi, trên “đốt gốc” mọc lên cái sừng chính thẳng, khi đầy 3 tuổi thì mọc nhánh đầu tiên.

Thời kỳ sừng hươu nai đang sinh trưởng, trên sừng chúng được phủ một lớp da nhạy cảm, gọi là lớp “da nhung”. Trong “da nhung” có đầy các mạch máu, cung cấp chất dinh dưỡng cho sừng hươu nai phát triển. Khi sừng hươu nai phát triển đến độ lớn cuối cùng, chừng 2 – 4 tháng sau thì ở gốc của sừng hươu nai mọc lên một kết cấu dạng cái vòng, cắt đứt sự liên hệ giữa lớp “da nhung” với các mạch cung cấp máu. Do đó lớp “da nhung” sẽ bị khô teo, cuối cùng thì rụng. Thông thường  hươu nai còn cọ sừng vào cây cối để cho lớp da đó rụng.

Cặp sừng cong trên đầu trâu, loại sừng rỗng, được sử dụng để mở đường qua các tầng cây thấp hoặc dùng đào đất lên thành các hố bùn để tắm, dầm mình. Mỗi chiếc sừng trâu nhà dài từ 60-120cm, khoảng cách giữa hai sừng là 50-90cm. Khi được 3 tuổi, trâu nhà đẻ lứa đầu, mỗi lứa chỉ đẻ một con. Trong suốt cả một đời, trâu nhà có thể đẻ từ 5 đến 6 lứa.

Trâu châu Phi

Tên khoa học của trâu Phi châu là Synceros caffer, tên tiếng Anh là African Buffalo, kích thước thân hình dài từ 2,1-3m, sống chủ yếu ở khu vực châu Phi và miền Nam của sa mạc Sahara. Có hai chủng loại trâu châu Phi: loài nhỏ hơn là trâu đỏ có tên khoa học là Synceros nanus, chỉ sống ở trong rừng, rất hiếm; loài Synceros caffer, đang được mô tả ở đây, là loài trâu sống ở vùng đồng cỏ không cây cối và một số vùng quê hiu quạnh. Loài trâu này là một “chiến binh” đáng sợ, đặc biệt nguy hiểm vì chúng có thể tấn công mà không chờ bị khiêu khích.

Con trâu trong hội họa Việt Nam

Được thể hiện từ những nét in khắc dung dị của tranh Đông Hồ đến nét vẽ hiện thực, tượng trưng và bán trừu tượng, hình ảnh con trâu sau đó cũng đi vào hội họa Việt Nam với các tác phẩm trâu của nhiều họa sỹ như Nguyễn Sáng với bức Chọi trâu, Nguyễn Tư Nghiêm với tranh Con nghé (1957), trong tranh Bùi Xuân Phái cũng có bóng dáng của con trâu.

Sừng trâu còn được nhiều người dùng làm vật trang trí nơi ở và làm việc

Nếu trong gia đình bạn muốn trang trí nội thất, làm đồ dùng thì có thể chọn đũa, lược, nguyên phụ liệu sừng, đầu thú treo tường, bàn cờ, …Những sản phẩm trang trí bằng sừng sẽ tôn vinh vẻ đẹp ngôi nhà của bạn, giúp những gian phòng trở nên sang trọng và nghệ thuật hơn.

Tôn vinh vẻ đẹp phái nữ cùng trang sức sừng

Các hãng như Harmony Necklaces, Zanaa đều có những sản phẩm trang sức sừng trâu, đó là sự sáng tạo của một thiết kế đa văn hóa. Bộ sưu tập được truyền cảm hứng từ xúc cảm về văn hóa Á Châu, sự tìm kiếm cái đẹp, và sự khát khao trong việc hợp nhất mọi thành tố một cách duyên dáng và hài hòa.

Mỗi chiếc vòng cổ là sự kết hợp độc đáo từ những nguyên liệu tốt nhất. Nhà thiết kế thường sử dụng những nguyên liệu thiên nhiên như sừng trâu, gỗ, sơn mài, lụa, da, pha lê cùng với các nguyên liệu quý như bạc, ngọc bích, thạch anh tím, bạch ngọc , ngọc trai, đá mặt trăng, ngọc lam và mã não.

Ưu điểm của trang sức sừng trâu, trang sức sừng bò sản xuất tại làng nghề thủ công mỹ nghệ truyền thống Đô Hai là tuy sừng ít màu, nhưng sắc độ màu chuyển động rất tự nhiên; sừng lại nhẹ và không đắt tiền. Sừng trâu màu ngà, trong, dễ làm dây chuỗi.